Þegar Hamrafellið flutti fyrsta olíufarminn til Íslands

                 Hamrafell á siglingu

 

Þegar Hamrafellið var keypt til Íslands, af Sambandi íslenskra samvinnufélaga þá m.a rak Samvinnuhreyfingin stórt olíufélag .

SÍS var því mjög tengt oliukaupum okkar sem á þeim tíma voru í vöruskiptum við Sovetríkin. Grunnurinn fyrir kaupum á olíuskipi sem gæti fullnægt flutningum okkar á olíunni frá Sovétríkjunum og til Íslands var augljóslega góður kostur.

Í grein hér fyrr á síðunni er brugðið upp mynd af móttöku okkar Íslendinga á þessu stóra olíuskipi, Hamrafelli og fystu siglingu þess undir íslenskum fána og með íslenskri áhöfn.

Allt var þetta svo nýtt og framandi fyrir okkur . fátæka og tæknivana þjóð við mörk hins byggilega heims.
Það var ekkert annað en afreksverk hjá forystumönnum SÍS að gera þetta að veruleika.
Fyrsta ferð Hamrafells var flutningur á olíu frá Suður Ameríku fyrir Svía-og sú ferð-væntanlega vegna hlutagreiðslu okkar vegna kaupanna.

Og sú olía var losuð í Gautaborg í Svíþjóð.
Þá er komið að höfuðverkefni Hamrafells að flytja olíu og bensín frá Sovétríkjunum til Íslands ca 170.000 tonn/ári.
Þessi fyrsta ferð Hamrafells í þágu Íslendinga hefst því Gautaborg og er stefnt að olíuhöfninni í Batumí í Georgíuríki, austast og syðst í Svartahafi við rætur Kákasusfjallanna en þangað lá mikil olíuleiðsla frá Baku við Kaspíahaf- auðugasta olíusvæði Sovétríkjanna

  Siglingaleiðin frá Gautaborg til Batumi í Svartahafi með viðkomu í Palermo á Silkiley

Það var skömmu fyrir lok október 1956 að við lögðum upp frá Gautaborg og út á Norðursjóinn og síðan um Ermasund með stefnu á Gíbraltarsund .
Á Biskayaflóa kom upp þetta hefðbundna vandamál með bilanir í aðalvél- við þurftum að skipta um stimpli og tilheyrandi – um 20 klst töf og á reki .
En svo var haldið áfram .

Skammt út af Cap Finisterre á Spáni var ákveðið að halda björgunarbátaæfingu – hina fyrstu – hjá okkur .

Skipið stöðvað og neyðarflautur gangsettar.Hver mætti við sinn björgunarbát 

En þegar hífa átti bátana út fyrir borðstokkinn þá reyndust allar græjurnar til svoleiðis- ryðgaðar fastar.   Þetta var óviðunandi. Það var því tekin ákvörðun um að koma við í Palermo á Sikiley , þar sem var stór olíuskipaviðgerðarstöð og fara þar í eina allsherjar yfirhalningu á búnaði Hamrafells –aðalvélinni og öryggisbúnaði ,almennt.

Gíbraltarkletturinn séður frá Hamrafelli 1956

 Þegar um Gíbraltarsund var komið þá var stefnan sett á Palermo á Sikiley

Nú fór heldur að færast fjör í tilveruna þarna í Miðjarðar-hafinu í sólinni og blíðunni- Það var sem sé stríð.

Súezstríðið 1956 og hart barist.

Fjöldi herflugvéla og bryndreka hringsólaði stundum um okkur - þessa afkomendur víkinga úr norðurhöfum.

Við vorum komnir á vígaslóðir

En siglingin til Palermó gekk vel og án tíðinda. Og í nóvemberbyrjun 1956 lögðumst við á ytrihöfnina í Palermo og biðum lóðs sem kom næsta morgun.
En yfir nóttina fóru þjófagengin á stjá á smábátum og ráðist var til uppgöngu hér og þar og krókstjakar notaðir til að vega sig um borð. Við hrundum þessu liði af okkur en samt tókst þeim að stela nokkur hundruð lítrum af málningu fremst úr skipinu- þeir höfðu klifrað upp akkerisfestina. Kannski voru þetta afleggjarar mafíunnar – en hennar aðalheimkynni eru í Palermo á Sikiley.
Við vorum sem sé komnir til mafíunnar.

Palermo á Sikiley 

 

 

 

 

 

Skipið var þegar sett í dokk og mikil viðgerðarvinna hófst í vélarrúmi ásmt því að allur björgunarbátabúnaður var lagfærður- sem sagt klössun á Hamrafelli.
Þarna var dvalist í hálfan mánuð og við skipverja höfðum því nægan tíma til að kynnast þessum heimkynnum Sikileysku mafíunnar.
Engir glæpir hentu okkur og lífð var ljúft þarna á Sikiley

Frá Taormina við Messinasund-Etna í baksýn

Talsvert ferðuðumst við um Sikiley- í rútu undir leiðsögn.

M.a að eldfjallinu Etnu

Síðan  gistum við í Taormína þarna við Messínasundið - þeim ægifagra stað og á sama hóteli og hann Halldór okkar Laxness gisti á þegar hann skrifaði ritverkið „Vefarinn mikli frá Kasmír „

Þarna í Taormína eru > 2000 ára gamlar rústi af hringleikahúsi 
Merkilegt að skoða þær

 

 

Siglingaleiðin frá Palermó á Sikiley til Batumi í Georgíu

Og að hálfum mánuði liðnum var öllum viðgerðum lokið

Og för okkar til Batumi var haldið áfram frá Palermo og siglt um Messinasund milli Sikileyjar og Ítalíuskaga síðan þvert yfir Jónískahafið og fyrir suðurenda Grikklands 

Síðan lá leið inn í Eyjahaf og stefnt með grísku eyjunum að Dardanellasundi um Marmarahaf til Istanbul

Með Istanbul var siglt  um Bosporussund inn á Svartahaf

Þá var  stefnan  sett á Batumi í Georgíu Þetta er alveg mögnuð siglingaleið og elsta menningarsvæði okkar heimshluta –sagan er hvar sem er um þúsundir ára. Og að koma að Bosporssundi það sem Soffíukirkjan í Istanbul er fyrsta aðkoma frá Marmarahafinu er alveg magnað.

Siglt um Bosporussund við Istanbul

Um þetta sögufræga sund Bosporus átti ég síðan eftir að sigla um 40 sinnum á Hamrafelli og alltaf jafn magnað.

Við innkomu í Svartahafið við enda Bosporussunds var um tundurduflagirðingu að fara sem var opnuð hverju sinni sem skip fóru um

Þegar við sigldum þarna um árið 1956 var engin brú komin yfir Bosporussund:
Brúin var byggð löngu síðar
Aðeins var notast við ferjusiglingar

Og þegar um Bosporussund var komið inn á Svartahaf og stefna sett á Batumi sem er austast og syðst í Svartahafi í Georgíu undir hinum tignarlegu Kákasusfjöllum. 

Frá Batumi . Höfnin t.v og glittir í Kákasusfjöll

 Þegar lagst var á ytri höfnina í Batumi kom öflugt gengi tollvarða um borð og skoðaði allt hátt og lágt

Síðan var Hamrafellið tekið að oliubryggjunni og byrjað að lesta fyrsta farm í íslenskt skip þarna af olíu og bensíni til Íslands

Og við áhöfnin fórum í land.
Georgíubúar höfðu mikið dálæti á sínum frægasta syni – honum Jósep Stalín.

Þó þrjú ár væru frá láti hans og Krutsjoff væri búinn að afmunstra kallinn sem heilagan mann- þá var Stalin alveg heilagur þarna í Georgiu árið 1956.
Stórar og miklar sytttur af Stalín á helstu stöðum.
Þetta var okkur mjög framandi þjóð og siðir fornir .

Þarna í Batumi er alveg einstaklega fallegt , gróður mikill og Kákasusfjöllin há og tignarleg Lítilsháttar var smakkað á vodka og kampavíni þarna af okkur aðkomumönnum - svona miðað við Íslendinga á þessum árum- flestir vel slompaðir. 

 Og lestun Hamrafellsins lauk þarna í Batumi um 25. Nóvember 1956. 
Þá var haldið heim á leið og framundan 14-15 daga sigling.
Heimsiglingin frá Batumi til Reykjavíkur
 

 

Og til Reykjavíkur var komið að morgni 8. Desember árið 1956 eftir 15 daga siglingu frá Batumi við Svartahaf.

Eftir tíðindalausa siglingu

Skipinu var fagnað almennt af Íslendingum en pólitíkin var eins og nú

Framsóknarmenn fögnuðu ákaft en Sjálfstæðimenn voru hnípnir.

Samvinnuhreyfingin hafði skotið einkaframtakinu ref fyrir rass.

Við tóku, næstu árin , hatrammar deilur um þetta glæsilega skip okkar.

Þeim deilum lauk þegar skipið var selt úr landi um 11 árum síðar.

Hamrafell , olíuskipið mikla

            Hamrafell

                Myndin er tekin í lok september árið 1956 á Ermasundi í fyrstu ferð þess                     undir íslenskum fána

Það var um kl 20:00 þann 18. september árið 1956 að DC4 skymaster flugvél Loftleiða tekur á loft frá Reykjavíkurflugvelli . Um borð eru um 40 manns á leið til Stockhólms í Svíþjóð til að taka við  17.000 tonna olíuskipi sem Skipadeild SÍS hafði fest kaup á.
Skipið var langstærsta skip sem Íslendingar höfðu nokkru sinni eignast.
Flogið var um Stafanger í Noregi,Kaupmannahöfn og til Stockhólms . Svona ferðalag tók á þeim tíma langan tíma þó á flugi væri .
Við lentum í Stockhólmi undir hádegi daginn eftir brottför frá Reykjavík. 

Þegar við komum um borð var gamla áhöfnin enn um borð ,norskir yfirmenn en kínverskir undirmenn - en þeir fóru allir þegar við komum.
Skipið hafði verið í fragt í Asíulöndum og því ýmis skorkvikindi enn um borð-einkum stórir kakkalakkar. Byrjað var á að svæla allar vistarverur út- sem tókst mjög vel.
Alls stóð islenska áhöfnin saman af 42 manns. Og næstu dagar fóru í að setja sig ínn í þennan nýja heim og tæknibúnað sem svona risa olíuskip var . Til þess nutum við aðstoðar Norðmannanna .

Og svo var skipið vígt 23. september 1956 af forystu Sambandsins og um leið var því gefið nafnið Hamrafell og með heimahöfn í Hafnarfirði.

Frá Nynashamn í Svíþjóð

 Og þann 24. september 1956 var lagt upp í fyrstu ferð Hamrafells undir íslenskum fána- frá Nynashamn í Svíþjóð.  Ferðinni var heitið til Caripito í Venesuela í Suður Ameríku:

Siglt var um Kílarskipaskurðinn frá Eystrasaltinu yfir í Ermasund . Í Brunsbuttel við Kílarskipaskurðinn var tekin olía og vistir til ferðarinnar. 
Og í Ermasundi var stefnan sett á Asoreyjar þar sem bæta skyldi við vatn og frekari vistir.

Siglingin þangað gekk vel og áhöfnin farin að kunna á tæknina-einkum reyndi mikið á vélarliðið í þeim efnum

 

Frá Asoreyjum

Ekki var lagst við bryggju á Asoreyjum ,heldur komu bátar með vistir og vatn til okkar. Einkum voru þetta ávextir og margir þeirra nýnæmi fyrir okkur norðan frá heimskautsbaug- helst vorum við hrifnir af að sjá og borða anans eins og hann kom af trjánum:

Og áfram var haldið frá Asoreyjum og nú var stefna sett á Port of Spain á eynni Trinidad

Siglingin var yfirleitt ljúf ,en margt samt nýstárlegt fyrir okkur -t.d flaug nokkuð af flugfiskum upp á dekk eina nóttina- þá urðum við undrandi á náttúrunni .
Og einnig þótti okkur himininn fallegur þegar stjörnubjart var- þvílíkan aragrúa af stjörnum höfðum við ekki litið..  

En samt urðu tafir á leið okkar.
Það urðu sem sé vélarbilanir í aðalvélinni.
Það varð bilun í stimpli sem þá varð að skipta um. Þeir voru engin smá smíði um 700 m.m í þvermál og 1400 m.m á hæð . Einnig þurfti að skipta um fóðringu fyrir hann . Þetta reyndi nokkuð á í hliðarveltingi - en tæpan sólarhring tók að gera við og unnið í einni törn.
Á meðan var Hamrafell bara á reki.
Og svo var gangsett og haldið áfram og allt í góðu.

Siglingaleiðin frá Nynashamn í Svíþjóð til Caripito í Venesuela

  Ekki man ég lengur nákvæmlega hvað marga daga við vorum á þessari siglingu en sennilega 12-14 dagar.
Og eftir því sem við nálguðumst Suður Ameríku hlýnaði í veðri og fötum á kroppunum fækkaði.
 

Vistarverurnar um borð voru mjög góðar -allt einsmanns herbergi-vel búin. Stórir matsalir með setustofum.
Sameiginlegt þvottahús og stór og vel búin böð. Enda var mikil nauðsyn á svona aðbúnaði á langsiglingum um hitabeltissvæði .
Og verulegur hluti af áhöfninni vann bara á daginn meðan verið var á sjó og frí um helgar.

Veran minnti oft á stórt skemmtiferðaskip - einkum þegar sól var hátt á lofti og útisvæði þakin sólbaðsfólki

Og við erum að nálgast Trinidad

Þegar komið var til Trinidad var lagst fyrir utan höfnina í Port of Spain og tekinn hafnsögumaður þar til að fylgja okkur til Caripito sem var um 200 km inni Venesuela og eftir fljóti að sigla.

Nú er siglingin orðin merkileg- tiltölulega þröngt fljót og frumskógurinn á báðar hliðar af ærslafullu lífi sem þar býr-apar  fuglar og svoleiðis.

Það var komið myrkur að kvöldi þegar lagst var að smá bryggjustúf þarna við olíulögnina sem við tengdumst til lestunar sem hófst strax.

Flestir fóru land og uppí smá frumbyggjaþorp sem þarna var.
En við vélarliðið urðum að fara í meiriháttar viðgerðarvinnu við stimpla aðalvélarinnar sem tíðum voru að bila.
Það var tæpra sólarhrings vinnutörn hjá okkur -síðan var hallað sér smá stund og farið í land.

                Frá bryggjustúfnum í olíuhöfninni í Caripito

Eitt veitingahús var þarna og seldi kaldan bjór - en umhverfið var framandi og hálf villt á að horfa - svona indíánabragur á þessu.
Og þegar við komum um borð aftur þá var lestun lokið og stefnt að brottför.
Á miðri leið niður fljótið var okkur gert að stoppa þar sem mikill eiturflugnafaraldur gekk yfir um nóttina og okkur gert að loka okkur inni.

En svo kom sólin upp og við héldum för áfram og stefnan sett á Gautaborg í Svíþjóð- en saga fyrstu ferðar Hamrafells undir íslenskum fána og með íslenskri áhöfn endar hér.

Já það eru liðin 59 ár frá þessu ævintýri

Góða skemmtun